Wetsvoorstel tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen: meer plek voor nieuwkomers in het onderwijs

Nieuwsbericht | 15-06-2023 | 15:50

In tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen hebben schoolbesturen ruimte om af te wijken van bestaande regels over het onderwijspersoneel, de onderwijsinhoud en onderwijstijd waardoor nieuwkomers sneller naar school kunnen.

Het wetsvoorstel tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen is op 6 juni 2023 aan de Tweede Kamer aangeboden. Voordat de wet in werking kan treden moet het voorstel eerst door de Tweede en Eerste Kamer worden goedgekeurd. In dit bericht leest u alvast meer over de uitganspunten van het wetsvoorstel en waar u terecht kunt voor ondersteuning en meer informatie.

Druk op het onderwijs voor nieuwkomers

Scholen en gemeenten werken hard om de grote groep nieuwkomers een plek in het onderwijs te bieden. Besturen, leraren, onderwijsondersteuners en andere professionals doen hun werk onder grote druk en met grote toewijding. Zo hebben scholen en gemeenten er het afgelopen jaar samen voor gezorgd dat al meer dan 20.000 jongeren uit Oekraïne naar school kunnen.

Door de hoge instroom van nieuwkomers, het verhuizen van kinderen van opvanglocatie naar opvanglocatie en door het lerarentekort lukt het scholen helaas niet meer om voor iedere nieuwkomer een plek op school te vinden. Naar schatting zitten er meer dan 2000 leerplichtige nieuwkomers thuis of in de opvanglocatie. Dit vraagt om actie. Met het wetsvoorstel wil de regering gemeenten ruimte geven om tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen mogelijk te maken in noodsituaties, als het met bestaande mogelijkheden niet meer lukt om het onderwijs voor nieuwkomers te organiseren.

Tijdelijke nieuwkomersvoorzieningen

In een tijdelijke nieuwkomersvoorziening heeft een schoolbestuur ruimte om af te wijken van bestaande regels over onderwijspersoneel, onderwijsinhoud en onderwijstijd. Voor de kernvakken blijft de regel dat er altijd een bevoegde leraar voor de klas moet staan, maar in het primair onderwijs mogen voor andere vakken ook pabo-studenten, vo-leraren en onderwijsondersteunend personeel voor de klas staan. In het voortgezet onderwijs gelden de bestaande mogelijkheden om onbevoegd personeel in te zetten.
In het wetsvoorstel is bepaald dat de minister besluit over de komst van een tijdelijke nieuwkomersvoorziening in een gemeente. Dit besluit kan de minister nemen op verzoek van de gemeente of op eigen initiatief.

Onderwijstijd

Daarnaast krijgen scholen de mogelijkheid om te werken met aangepaste onderwijstijden. Dat geldt alleen als het scholen echt niet lukt om nieuwkomers een volledig onderwijsprogramma te bieden.

De regels over de onderwijstijd staan niet in het wetsvoorstel zelf, maar in een algemene maatregel van bestuur (amvb). De amvb is door de regering aangeboden aan de Raad van State voor advies, de inhoud ervan kan daarom nog veranderen. Het advies van de Raad van State wordt begin juli verwacht.

In de amvb is bepaald dat leerlingen in een tijdelijke nieuwkomersvoorziening minimaal 12,5 uren (vijf dagdelen) per week onderwijs moeten krijgen, verspreid over ten minste drie onderwijsdagen. Ook moeten leerlingen minimaal tien uren per week les krijgen in het Nederlands. Onderwijs in andere (kern)vakken in het Nederlands, zoals rekenles, telt mee als onderwijstijd.

Een leerling in een tijdelijke nieuwkomersvoorziening dient zo snel mogelijk door te stromen naar een volwaardige plek in het (nieuwkomers)onderwijs, en mag nooit langer dan twee jaar onderwijs krijgen in een tijdelijke nieuwkomersvoorziening.

Overlegplicht

Scholen en gemeenten laten vaak al zien hoe belangrijk goede samenwerking is om ervoor te zorgen dat leerplichtige nieuwkomers naar school kunnen. Om ervoor te zorgen dat dit overal in Nederland goed is geregeld, bevat het wetsvoorstel een jaarlijkse overlegplicht. Deze moet ervoor zorgen dat straks alle gemeenten en scholen afspraken hebben gemaakt over het onderwijs voor nieuwkomers en dat besturen elkaar ook makkelijker weten te vinden als er een tekort aan onderwijsplekken ontstaat door een crisissituatie. De gemeente neemt het initiatief om partijen voor dit overleg bij elkaar te brengen.

Ondersteuning en informatie

Er komt een handreiking voor scholen en voor gemeenten om ze duidelijkheid te bieden over de ruimte die zij hebben om het onderwijs voor nieuwkomers vorm te geven. Zodra de wet in werking treedt worden de handreikingen geplaatst op Rijksoverheid.nl.

Scholen en gemeenten die nu al vragen hebben kunnen contact opnemen met de helpdesk en de regiocoördinatoren van het ministerie van OCW.

Scholen kunnen ook terecht bij LOWAN. Deze organisatie ondersteunt scholen die onderwijs verzorgen aan nieuwkomers in het primair en voortgezet onderwijs.