Rapport onderwijstijd en urennorm & start Experiment Ruimte in Onderwijstijd

Met de voortgangsbrief over het programma Ruimte voor Regie die naar de Tweede Kamer gestuurd is, is een reactie gegeven op het internationaal vergelijkend onderzoek naar onderwijstijd en urennorm in het primair onderwijs. Ook is in de brief vermeld welke scholen vanaf 1 augustus van start gaan met het Experiment Ruimte in Onderwijstijd.

Het internationaal vergelijkend onderzoek naar onderwijstijd en urennorm in het primair onderwijs is afgerond. Uit het onderzoek kan een aantal conclusies worden getrokken. Nederlandse leerlingen krijgen in vergelijking met leerlingen in andere landen relatief veel onderwijs. Het aantal uur doet er toe, hoewel de effecten ervan beperkt in omvang zijn. Er zijn ook studies die geen of zelfs een negatief verband vinden. De onderzoeksliteratuur is hierover niet eenduidig. Minder onderwijstijd betekent niet automatisch positieve effecten voor leraren. Het aantal lesuren is niet bepalend voor hun werkstress, terwijl administratieve taken, communicatie met ouders en zorgen over leerlingen met gedragsproblemen wel een sterk effect hebben op de ervaren werkdruk. Een advies uit het rapport is daarom om de bredere discussie te voeren over de volledige tijd die leraren aan schoolwerk besteden en niet enkel stil te staan bij de urennorm.

Het onderzoek maakt verder duidelijk is dat onderwijstijd niet één op één te koppelen is aan de leerresultaten van leerlingen en daarmee aan onderwijskwaliteit. Ook andere factoren zijn van invloed; er is geen lineair verband tussen de urennorm en leerresultaten. Het onderzoek benadrukt dat vooral een effectieve invulling van onderwijstijd bepalend is voor de vraag of meer onderwijstijd leidt tot hogere leeropbrengsten. Ook de kwaliteit van de leraar is essentieel.

Het effect op leerresultaten is context- en leerlingafhankelijk: meer of minder onderwijstijd levert niet per definitie voor alle leerlingen hetzelfde op. Achterstandsleerlingen en leerlingen uit economisch minder welgestelde gezinnen hebben meer profijt van meer onderwijstijd dan hun medeleerlingen. Met het oog op kansengelijkheid is dit een belangrijke constatering.

Er kunnen dus geen eenvoudige aannames worden gedaan over de effecten van een verhoging of een verlaging van de urennorm. Hoewel het rapport geen directe aanleiding geeft om de urennorm aan te passen, biedt het waardevolle aanknopingspunten voor verdere verkenning.

Experiment Ruimte in Onderwijstijd

Per 1 augustus 2020 start het Experiment Ruimte in Onderwijstijd. De twintig basisscholen mogen afwijken van de vakantieregeling, van de vijfdaagse schoolweek en hen wordt de mogelijkheid geboden om andere professionals dan de bevoegde leerkracht onder voorwaarden voor maximaal honderd uur per jaar les te laten geven. Het experiment loopt van 1 augustus 2020 tot 1 augustus 2025.